Spelbeschrijving

La Città

Geschreven door    Jeroen Stap

het spelmateriaal

Introductie: Elke speler is een Italiaanse vorst en begint het spel met 2 castello's, in elk daarvan leven 3000 mensen. De spelers moeten hun macht vergroten door nieuwe gebouwen in hun steden te plaatsen en door elders nieuwe steden te stichten. Hiertoe moeten wel voldoende burgers aanwezig zijn, zij zijn het immers die een stad bevolken.

een castello

Hoe beter de stad hoe liever er mensen willen wonen. Is een stad echter matig, dan zullen burgers snel verhuizen naar betere steden in de omgeving. Misschien is het wel het belangrijkste om ervoor te zorgen dat de bevolking voldoende te eten heeft. Uiteindelijk zal die speler zegevieren die zijn steden het beste weet uit te bouwen en het meeste goed doorvoede burgers heeft.

Voorbereiding: Het speelbord wordt op tafel gelegd en alle fiches worden binnen handbereik gehouden. Ook de voorraad algemene burgers wordt klaargelegd. Veel fiches zijn dubbelzijdig bedrukt met op beide zijden een ander gebouw. Deze stapels worden precies 50/50 verdeeld. Alle landschapstegels worden gedekt op een stapel gelegd. Elke speler kiest een kleur en krijgt het bijbehorende castello, 4 burgers in die kleur en 3 actiekaarten. De 32 politieke kaarten worden geschud en 7 ervan worden open op het bord gelegd, met het restant als trekstapel ernaast. De 27 kaarten 'stem van het volk' worden geschud en aan de andere kant van het bord dicht neergelegd. Elke speler krijgt 1 goudstuk en een overzichtstabel.

Voor beginners staat in de spelregels een basisopstelling, voor gevorderden verloopt de opbouw iets anders: De landschapstegels worden willekeurig op de driehoekige vlakken gelegd. Bij minder dan 5 spelers wordt een deel van het bord niet gebruikt. Om beurten tegen de klok in plaatsen de spelers hun eerste castello met 3000 burgers. De laatste speler plaatst meteen zijn tweede castello, en nu met de klok mee volgen de overige spelers. Voor alle landbouwgebieden waaraan de castello's grenzen krijgen de spelers voedselfiches.

Een spelbeurt: Het spel duurt 6 speeljaren. In elk speeljaar komen 8 fasen aan de orde:

Fase 1: wisselen van startspeler
Aan het begin van elk jaar wordt de linker buurman de nieuwe startspeler.

Fase 2: kaarten 'stem van het volk' uitleggen
4 kaarten van de stapel worden klaargelegd, maar 3 ervan blijven dicht liggen tot fase 6, slechts 1 kaart wordt open gelegd.

Fase 3: inkomsten uit steengroeven
Elke speler krijgt voor elke steengroeve die aan gebergten ligt hieruit 1 goudstuk per aangrenzend gebergte.

Fase 4: bevolkingsaanwas
In elk castillo komt 1 burgerfiguur erbij (elk figuur stelt 1000 burgers voor). Beperkingen: een stad zonder marktplein mag maximaal 5000 burgers bevatten, een stad met marktplein maar zonder badhuis of bron mag maximaal 8000 burgers bevatten.

Fase 5: de 5 politieke ronden
Dit is de fase waarin de spelers hun eigenlijke acties kunnen doen. In elke politieke ronde zijn de spelers om en om aan beurt. Ze spelen hier iedere beurt 1 kaart uit, en voeren de bijbehorende actie uit. Elke speler heeft 3 eigen actiekaarten tot zijn beschikking, of mag 1 van de 7 openliggende politieke kaarten kiezen.  Met een actiekaart kunnen 3 dingen gedaan worden:

• Neem 2 goudstukken.
• Sticht een nieuwe stad. Een castello wordt bijgeplaatst op het bord, 1 burgerfiguur uit een andere stad wordt hierop geplaatst. Daarnaast komen er nog 2 burgers uit de algemene voorraad bij. Voor aangrenzende landbouwgebieden krijgt de speler de voedselfiches. Tussen de nieuwe stad en andere gebouwen moeten minstens 3 lege vakken zijn.
• Bouw een klein gebouw. Pak het gebouw naar keuze en plaats het op een vrij vak aangrenzend aan een van de eigen steden. Plaats hierop een burger uit het bijbehorende castello (uitzondering: voor het marktplein komt deze uit de algemene voorraad). Er moet altijd een leeg vak tussen de steden blijven bestaan.

Als de speler een politieke kaart wil spelen, kiest hij deze uit de 7 openliggende kaarten. Er wordt meteen een vervangende kaart open gedraaid. Als het een politieke kaart met een gebouw is mag deze gebouwd worden net als een klein gebouw, echter nu zal er voor betaald moeten worden met goudstukken. Wel kunnen met politieke bouwkaarten middelgrote en grote gebouwen geplaatst worden.

Naast politieke bouwkaarten zijn er ook politieke actiekaarten:

• Beroemd architect: een gebouw naar keuze mag geplaatst worden, dit kost echter wel veel goud.
• Brood en spelen: de aantrekkingskracht van een stad wordt tijdelijk verhoogd (zie fase 7).
• Gouden tijden: tegen betaling van goudstukken komen extra burgers in je steden wonen.
• Rijke oogst: 1 boerderij heeft dit jaar dubbele voedselopbrengst
• Referendum: 2 van de 3 dichte kaarten 'stem van het volk' mogen bekeken worden zonder deze aan de andere spelers te laten zien. Tegen betaling van 2 goudstukken mogen alle kaarten bekeken worden.

Fase 6: de stem van het volk laten spreken
De 3 dichte kaarten worden opengelegd. De 4 kaarten tezamen bepalen nu wat de voorkeur van het volk is, te weten cultuur, scholing en/of gezondheid. Als er van 1 van deze 3 onderwerpen een meerderheid aan kaarten ligt, is dat het onderwerp waarop burgers hun verhuizingbehoefte bepalen. liggen er 2 keer 2 dezelfde kaarten dan gelden beide onderwerpen.

Fase 7: migratie van burgers
Om beurten bepalen de spelers voor elk van hun steden de verhuizingbehoefte naar die steden toe. Verhuizen gebeurt alleen tussen steden van verschillende spelers. Als er 3 of meer lege vakken tussen de steden zijn is geen verhuizing mogelijk. Als verhuizing mogelijk is, wordt gekeken of de onderhavige stad meer bogen in de kleur van het onderwerp uit fase 6 heeft dan de naburige stad. Als dat zo is, dan verhuist 1 burgerfiguur uit die stad naar deze stad. Als de stad geen burgers meer kan opnemen, verdwijnt de burgerfiguur in de algemene voorraad. Als in fase 6 twee onderwerpen gekozen zijn, kiest de speler voor elke eigen stad welk onderwerp de voorkeur heeft. Nadat alle spelers hun migratie hebben doorgevoerd kunnen er steden zijn waar te weinig burgers zijn om alle gebouwen te bevolken. Gebouwen zonder burgers worden van het bord verwijderd.

Fase 8: voedselvoorziening van burgers
Alle spelers tellen het totaal aantal burgers en de voedselopbrengst die ze aan voedselfiches hebben en eventueel met de kaart 'rijke oogst'. Als er voldoende voedselfiches zijn is er geen probleem. Komt een speler echter voedsel tekort dan sterft dat deel van de bevolking aan voedselgebrek en moeten van het bord worden verwijderd. Als hierdoor gebouwen zonder burgers komen te zitten moeten deze ook worden verwijderd. Als boete mag de speler in de volgende ronde slechts 4 acties doen in fase 5.

Einde van een speeljaar
De 4 openliggende kaarten 'stem van het volk' gaan uit het spel. De gebruikte politieke kaarten komen op de aflegstapel, de gespeelde actiekaarten krijgt elke speler terug. Speelfiguren die met 'brood en spelen' of 'rijke oogst' op het bord gezet zijn worden teruggenomen. Het spel is nu klaar voor een volgend speeljaar.

Het einde: Na 6 speeljaren is het spel voorbij, er zijn dan nog precies 3 kaarten 'stem van het volk'. Nu gaat iedere speler zijn punten tellen. Iedere burger levert 1 punt op. Elke stad die gebouwen heeft met bogen voor alle 3 onderwerpen levert 3 bonuspunten op. Heeft een speler in de laatste ronde burgers verloren door voedselgebrek kost hem dat 5 punten. De speler met de meeste punten heeft bewezen de beste stadsontwikkelaar te zijn en wint het spel.

Waardering: La Città laat schitterend zien hoe een eerst leeg land groeit en opbloeit tot een samenleving met vele schitterende steden. Vooral mooi om te zien is de ontwikkeling van de afzonderlijke steden. Ze beginnen klein en afgelegen en groeien stapje voor stapje. Zodra er contacten komen met naburige steden gaat alles in een stroomversnelling, als het een goed stad is zal deze snel groeien. Is het echter een matige stad dan zal de bevolking wegtrekken en de stad sterft een roemloze dood. De geluksfactor is over het geheel genomen klein te noemen, waarmee het een erg tactisch spel wordt. Wel kun je gokken op de 'stem van het volk' maar als je zekerheid wilt kun je vaak een referendum raadplegen. Wat niet helemaal goed gaat is de laatste ronde: de speler die hier als laatste aan de beurt is heeft een groot voordeel. Hij kan immers zien wat de eindsituatie van de andere spelers is en veel beter inschatten welke steden risico lopen bij de migratie. Dit risico kan inhouden dat er teveel burgers vertrekken (gebouwen slopen), maar ook dat er teveel bijkomen (voedseltekort). Wellicht had dit ondervangen kunnen worden door te bieden op de speelvolgorde. Concluderend is het een zeer goed spel, waar je goed een avond mee kunt vullen. Het heeft niet voor niets de Nederlandse Spellenprijs 2000 gewonnen. Prima.

Opmerking Jeroen: Het klaarzetten van het spel is redelijk bewerkelijk met alle fiches, en je hebt dan ook een grote tafel nodig. Het spelmechanisme werkt prima, de voedselvoorziening op peil houden is een van de belangrijkste zaken in dit spel. Verder is het behalen van de bonuspunten belangrijk, en zelfs een goede reden om meer steden te bouwen. Het geheel is mooi vormgegeven met zeer gedetailleerde fiches. Opvallend is dat de fiches voor het voedsel juist heel grof getekend zijn, alsof dit een slechte schets is geweest die per ongeluk in het echte spel is terecht gekomen. Leuk zijn ook de speelfiguren, dit zijn echte (en heel kleine) mannetjes en vrouwtjes.

Enkele pluspunten: goed spelmechanisme, mooi uitgevoerd, goed speelbaar met 2 - 5 spelers, uitgebreid en toch niet nodeloos ingewikkeld.  Minpunten zijn: voordeel laatste speler in laatste speeljaar, het 'gepriegel' met fiches en speelfiguren, rare voedselfiches.

Het spel is gespeeld tijdens het Europees Kampioenschap Bordspellen voor Teams 2000. Daar kun je meer lezen over de resultaten per spelerkleur in de basisopstelling.

De vakjes op het spelbord hebben verschillende kleuren. Deze geven bij de verschillende aantallen spelers aan of je er mag bouwen of niet. Bij vijf spelers wordt het bord trouwens wel erg vol en komt er altijd iemand in de verdrukking. Het spel is trouwens goed speelbaar met elk aantal spelers.

De burgerfiguurtjes zijn erg klein, maar heel gedetailleerd. De gekleurde figuurtjes zijn niet altijd even goed te onderscheiden; vooral de donkergekleurde figuurtjes vallen niet goed op tussen de grijze.

Strategie: Ik heb het spel diverse malen gespeeld, maar ben nog lang niet achter de juiste strategie. Ik weet wel dat je de burgers in je stad goed moet beheersen. Als je telkens een tekort aan burgers hebt, kun je nooit reageren op de acties van je buursteden. Zorg in ieder geval dat je kunt groeien: als je achtste gebouw ook geen bron of badhuis is, kan je stad nooit meer groeien ! Als je een extra stad bouwt, moet je deze wel kunnen beschermen. Als dat lukt kun je hier aardig mee scoren en je voedselvoorziening op peil houden. Ook het bouwen van steengroeves geeft de nodige hoofdbrekens. Het kost je een actie om er een te bouwen en hij levert maximaal 5 goudstukken op. Hoe later je hem bouwt, hoe minder hij oplevert. Je kunt dan wellicht de actie beter gebruiken om 2 goudstukken te ontvangen. Een referendum kan erg interessant zijn, maar je kunt ook bedrogen uitkomen, als je precies 2 afwijkende kaartjes te zien krijgt.

Links: