Spelbeschrijving

Adel verplicht / Adel verpflichtet

Introductie: Een aantal Lords, samengekomen in Club Antique in Londen, gaan een weddenschap aan wie van hen de meest exclusieve verzameling kan samenstellen van zeldzame voorwerpen. Ze worden opgeroepen hun veranderende verzamelingen te tonen in diverse kastelen. Aangezien het doel de middelen heiligt is elke Lord bereid om dieven in te huren om voorwerpen bij de andere Lords te stelen en detectives om zijn eigen verzameling te beschermen.

Voorbereiding: Het spelbord wordt midden op tafel gelegd. Vervolgens wordt bepaald welke kleur iedere speler krijgt. Elke speler krijgt een set kaarten in zijn kleur, bestaande uit 10 kleine kaartjes: 2 locatiekaartjes (kasteel en veilinghuis), 4 actiekaartjes (tentoonstelling, detective en 2 dieven) en 4 cheques. De set cheques van de spelers verschillen onderling in waarde, maar het totaal van iedere set is telkens 50.000. De pionnen worden in de club op het spelbord geplaatst. De voorwerpkaarten worden geschud. Er zijn 6 series voorwerpkaarten, gemerkt met de letters A t/m F en een jaartal. Hoe ouder het voorwerp, hoe meer het waard is. Elke speler krijgt 4 voorwerpkaarten. De overgebleven voorwerpkaarten worden verdeeld in 2 stapels en open op de daarvoor bestemde vakken op het spelbord gelegd. Hierbij mag slechts de bovenste kaart zichtbaar zijn.

voorwerpkaarten Jumbo (links) en Avalon Hill (rechts)

Een spelbeurt: Het spel wordt in ronden gespeeld. Aan het begin van iedere ronde kiezen alle spelers tegelijkertijd de locatie waar ze zich die beurt gaan ophouden: Het veilinghuis om nieuwe voorwerpen te kopen (of cheques te stelen) of een kasteel om te exposeren (of voorwerpen te stelen). Hiertoe laten ze allemaal tegelijkertijd een locatiekaart aan de overige spelers zien.

Eerst wordt het veilinghuis bezocht. Alle aanwezige spelers kiezen tegelijkertijd hun actie. Ofwel ze geven geld uit ofwel ze proberen het stelen. De speler die de hoogste cheque uitspeelt mag 1 van de 2 getoonde voorwerpen uitkiezen. De zojuist gespeelde cheque wordt gestolen door een eventuele dief, mits deze de enige is (anders lopen ze elkaar in de weg).

locatiekaarten Jumbo (links) en Avalon Hill (rechts)

Daarna wordt het kasteel bezocht. Alle aanwezige spelers kiezen tegelijkertijd hun actie. Ofwel ze tonen een (deel van hun) verzameling, of ze proberen een voorwerp te stelen, of ze proberen dieven op te pakken. Alle spelers die besloten hebben een verzameling te tonen kiezen in het geheim een collectie uit hun verzameling. Een collectie bestaat uit een serie opeenvolgende voorwerpen (ten minste 3). Opeenvolgend wil zeggen dat de letters gelijk zijn of elkaar opvolgen in het alfabet (zo is AABCCD bijvoorbeeld wel een collectie, maar AACE niet). Hoe groter de gekozen collectie, hoe groter de kans dat je deze tentoonstelling wint, maar de kans dat waardevolle voorwerpen worden gestolen wordt ook groter. Bij twee collecties van gelijke lengte, wint de collectie met het oudste voorwerp. Degene die wint mag zoveel hokjes vooruit op het speelbord als staat aangegeven in het hokje waar de leidende pion staat. De speler die op de tweede plaats eindigt bij de tentoonstelling mag ook nog enkele hokjes vooruit.

Daarna mogen alle gespeelde dieven (in aflopende volgorde van hun rugnummer) uit ELKE collectie een voorwerp stelen. Tot slot nog de detectives; als er dieven actief zijn, worden deze gevangen door detectives. De spelers die de succesvolle detectives hebben ingezet mogen zoveel plaatsen vooruit op het bord als hun positie op dat moment (de speler die 2e ligt, mag bijvoorbeeld 2 plaatsen vooruit). Het inzetten van detectives voorkomt echter niet dat de dieven hun werk doen. Gevangen dieven worden in een cel opgesloten. Er zijn net zoveel cellen als er spelers zijn. Zodra een dief wordt gevangen (in oplopende volgorde van rugnummer) gaat hij in cel nummer 1. Zodra er een nieuwe dief wordt gevangen, schuiven reeds gevangen dieven een cel op, tot ze uiteindelijk in vrijheid worden gesteld.

de acties: tentoonstelling, de dief, detective, cash/cheque
(Jumbo / Avalon Hill)

Het einde: Zodra een van de spelers op het spelbord de dinertafel bereikt wordt de eindtentoonstelling gehouden. Alle spelers tonen hun grootste collectie. Degene met de grootste collectie mag 8 plaatsen vooruit, de speler met de op-een-na-beste collectie mag nog 4 plaatsen vooruit. Winnaar is degene die het verst is gekomen aan de dinertafel. Bij een gelijke stand wint de speler met de waardevolste collectie het spel.

Waardering: Een heel verrassend spel, heel anders dan je gewend bent. Alle spelers maken tegelijkertijd hun keus. Je moet voortdurend de belangen van die keus afwegen en je voelt steeds de spanning over wat de anderen zullen doen. Moet ik nu de gok al nemen, of wacht ik nog een beurt ? Je moet je kans afwachten, maar als je te lang wacht is je achterstand al onoverbrugbaar. De regels zijn vrij simpel en snel te leren en het spel is eigenlijk voor alle soorten spelers geschikt. Het is erg leuk om te spelen, maar niet iedereen zal het regelmatig willen spelen, maar zo eens in de zoveel tijd is het een leuke afwisseling. Verrassend !

Opmerking Enrico: Adel verplicht is onder diverse namen in het Engels uitgebracht. Aanvankelijk is het door Avalon Hill als 'Adel verpflichtet' geïntroduceerd, later als 'By hook or crook'. Momenteel wordt het door Überplay uitgebracht als 'Hoity Toity'.

In 1990 heeft Adel Verpflichtet de Deutscher Spielereis en Spiel des Jahres gewonnen. In 2004 is de uitvoering van Jumbo genomineerd voor de Nederlandse Spellenprijs.

Strategie: Als je toevallig in het begin al een verzameling hebt, kun je misschien snel wat plaatsen winnen, omdat de andere spelers allemaal naar de veiling gaan. Later in het spel wordt het wat moeilijker, omdat dan de dieven erg actief zullen worden. De positie van de leidende pion bepaalt hoeveel plaatsen je kunt winnen met een tentoonstelling. Dit varieert van 1 tot 5. Naarmate het getal hoger is, is de kans groter dat er meerdere spelers naar een kasteel gaan en even zovele dieven. Het bepalen van de te tonen collectie is ook een belangrijke keuze. Soms is het belangrijker een kleinere collectie te tonen en genoegen te nemen met een tweede plaats, dan een grote collectie te tonen en een belangrijk voorwerp aan een dief kwijtraken. De collectie AAAABCCCC is bijvoorbeeld erg kwetsbaar, want bij het verlies van voorwerp B kan nog slechts een collectie van 4 worden getoond bij de eindtentoonstelling. Spelers zullen vaak op safe spelen en een detective uitspelen in het kasteel. Zo hopen ze enkele plaatsen te kunnen sprokkelen en de dieven van de tegenspelers uit te schakelen.

Links:

• Nederlandse spelregels

• FunAgain postorder

• Spellink  (in een nieuw venster) voor andere recensies over Adel verplicht.

Naar overzicht van spelbeschrijvingen

Met dank aan Jumbo voor een recensie exemplaar.
Met dank aan Enrico voor het bijwerken van de pagina en de afbeeldingen